Jednymi z bardziej znanych zwiastunów wiosny są pierwiosnki, zwane również jako prymulki. Te niezwykle piękne byliny pomimo niewielkiego rozmiaru cieszą się popularnością ze względu na prostotę uprawy, bogaty wybór kolorów i wbrew pozorom wiele odmian. Niektóre z nich oprócz pięknych kolorów posiadają pełne kwiaty. Ich naturalnym środowiskiem są głównie góry w Europie i Azji o umiarkowanym klimacie. Także w Polsce rosną dziko i są pod ścisłą ochroną. Niektóre gatunki, na przykład rosnący w Bieszczadach pierwiosnek Hallera zaliczany jest do gatunków wymarłych
Pierwiosnki naszych ogrodów
Wiosenne odmiany prymulek bez problemu można kupić już kwitnące w doniczkach. Coraz większą popularność zawdzięczają świętom. Wręczane jako prezent na Dzień Kobiet albo stawiane w kompozycji Wielkanocnej wnoszą radość i wiosnę. Niestety postawione z dala od światła bledną a nawet więdną i marnieją. Są o wiele bardziej odporne na niskie temperatury niż na brak słońca, jednocześnie nie powinny być narażone na ostre światło.
Polskie zimy potrafią być kapryśne. Lekkie i łagodnej są idealna dla prymulek. Spora ilość wilgoci i umiarkowane temperatury sprawiają że potrafią zakwitnąć już w marcu, ale tylko niektóre odmiany. Część z nich kwitnie dopiero latem bo potrzebują więcej światła i ciepła. Wszystkie są wrażliwe na suszę. Jednak ich bogaty system korzeniowy potrafi to przetrwać i na jesieni odradzają się a nawet ponownie zakwitają. W naszych ogrodach popularnych jest kilka odmian, między innymi pierwiosnek lekarski, bezłodygowy, łyszczak czy pierwiosnek wyniosły. Na rynku pojawiają się również pierwiosnki o pełnych kwiatach które wyglądają jak różyczki.
Gatunki pierwiosnków
Pierwiosnek bezłodygowy to jeden z mniejszych okazów, który znacznie powiększa objętość w czasie kwitnienia. Kwitnie wczesną wiosną. Uwielbia jasne wilgotne miejsca. Dziko rośnie na łąkach, w rzadkich zaroślach i lasach, niestety spotkanie jest go coraz trudniejsze. Wyróżnia się jednobarwnymi, często fioletowymi lub żółtymi kwiatami z ciemno żółtymi środkami. Podłużne liście zwężające się ku dołowi, przy obfitym kwitnieniu są niemal całkowicie ukryte. W czasie suszy zupełnie zasycha naziemna ich część, ale przy odrobinie wilgoci ponownie wypuszcza liście. W Polsce pod ścisłą ochroną.
Primula Acaulis jest jedną z najpopularniejszych sprzedawanych w sklepach. Wyróżnia się dużymi, wielobarwnymi kwiatami. Od białych, poprzez błękity aż po ciemno bordowe. Niektóre kolory tonują się, jak na przykład niebieski który przy środku jest w postaci ciemniejszej obwódki a nawet łączą z innymi przez co dodają roślinie uroku. Liście, charakterystyczne dla pierwiosnków zajmują sporą część rośliny i są widoczne nawet podczas obfitego kwitnienia.
Pierwiosnek wyniosły jak sama nazwa wskazuje posiada kwiatostany na wysokich łodyżkach. W naturze występuje w barwie bladożółtej z pomarańczową gardzielą, wersja ogrodowa jest znacznie bardziej bogata kolorystycznie. Szczególnie urocze są wersje dwu a nawet trzy kolorowe. Podłużne liście sięgają do około 1/3 wysokości kwiatów i tworzą przyziemną różyczkę liściową. Szczególnie dobrze czuje się w górach, szczególnie wilgotnych łąkach, murawach i zaroślach. Zwraca na siebie uwagę długim kwitnieniem, od kwietnia do lipca.
Pierwiosnek lekarski nadaje się do jedzenia, kandyzowania a nawet jako dodatek do galaretek i sałatek. Jadalne są zarówno młode kwiaty, liście jak i korzenie. Pozostałe prymulki posiadają w liściach substancję uczulającą – piriminę.
Doniczkowa uprawa prymulek
Wiele osób z pierwiosnkami spotyka się w sklepie i często są to odmiany bezłodygowe pospolite. Kupione w niewielkich doniczkach posiadają pewien zasób odżywek pozwalający do utrzymania ładnego wyglądu, nawozem do roślin kwitnących dobrze zasilać je co dwa tygodnie. Świetnie nadają się do kompozycji tarasowych, balkonowych i w mieszkaniu. W pomieszczeniach koniecznie trzeba zapewnić rozproszone światło najlepiej w chłodnym miejscu. W wyższej temperaturze kwitną o wiele krócej. Szczególne ważne jest regularne podlewanie. Jeśli roślina będzie mieć za sucho zwiędnie a następnie przestanie się rozwijać a nawet zacznie zamierać. Nie znoszą także zalewania. Najlepiej doniczki z otworami wstawić do szczelnych osłonek aby nadmiar wody mógł swobodnie wypłynąć.
Pierwiosnki w ogrodzie
W zależności od odmiany mogą żyć kilka lat, chociaż są jednoroczne. Zarówno jedne jak i drugie warto posadzić w ogrodzie, gdyż stosunkowo łatwo się rozsiewają. Są owadopylne. Ślicznie wyglądają jako otoczki ścieżek, rabat czy uzupełnienie roślin niekwitnących, lub kwitnących późno. Popularne są na skalnikach i murkach. Zbity system korzeniowy nie jest na tyle silny aby deformować kompozycje, ale jednocześnie pozwala roślinie na prawidłową wegetację. Idealnymi miejscami są gleby żyzne, bogate w próchnicę, dosyć ciężkie, gliniaste ale wilgotne w półcieniu. Doskonale sprawdzą się pod drzewami, krzewami a także w półcieniu.
